Οι περισσότεροι συμπολίτες μας όχι απλά αγνοούν τον επιθυμητό από το Σύνταγμα τρόπο λειτουργίας του συστήματος, αλλά αγνοούν ακόμα και το ίδιο το Σύνταγμα. Αγνοούν ότι για τον κάθε πολίτη το Σύνταγμα έπρεπε είναι ό,τι είναι οι Δέκα Εντολές για τον χριστιανό. Αγνοούν ότι τον συνταγματικό νόμο θα έπρεπε να τον έχουν μέσα στα σπίτια τους όπως έχουν τα "εικονοστάσιά" τους οι χριστιανοί. Οι περισσότεροι από αυτούς νομίζουν ότι το Σύνταγμα είναι ένα νομικό κατασκεύασμα, που ανήκει στην αρμοδιότητα των συνταγματολόγων και κανενός άλλου. Αγνοούν ότι το Σύνταγμα είναι η περιουσία του πολίτη και ότι έχει κοστίσει σε αίμα ακόμα και το τελευταίο σημείο στίξης που περιλαμβάνεται μέσα σ' αυτό.
Για όλους αυτούς τους λόγους είμαστε υποχρεωμένοι να πούμε μερικά βασικά πράγματα για τη φύση και τον ρόλο των εξουσιών, ώστε να μπορεί ο αναγνώστης να παρακολουθήσει τα όσα καταγγέλλουμε μέσα από αυτό το κείμενο. Η εξουσία, που έχει καθαρά κυβερνητικό ρόλο, είναι η εκτελεστική εξουσία. Αυτή είναι η εξουσία η οποία βρίσκεται πιο κοντά στην έννοια περί εξουσίας που έχει ο κάθε άνθρωπος στο μυαλό του. Είναι η εξουσία που κυβερνάει και έχει επίσης και το συμπληρωματικό δικαίωμα να νομοθετεί, προκειμένου να κυβερνήσει όπως αυτή επιθυμεί, με βάση τις προγραμματικές της υποσχέσεις, που της έδωσαν τη νίκη στις εκλογές. Είναι η "ενεργητική" εξουσία, που εξουσιάζει με τη θέλησή της. Δεν είναι "παθητική" εξουσία, που εξουσιάζει με τη στάση της. Δεν είναι "παθητική" εξουσία, όπως είναι η νομοθετική εξουσία.
Αυτή η διαφορά, που προκύπτει από τον ιδιόμορφο τρόπο με τον οποίο ενεργεί η κάθε εξουσία, είναι πολύ σημαντική και στην "ουσία" της κρύβεται το μυστικό της ομαλής δημοκρατικής λειτουργίας. Αυτή η "ουσία" γίνεται πιο εύκολα αντιληπτή με ένα απλό παράδειγμα. Αν η κοινωνία μας παρομοιαστεί με ένα όχημα, που ακολουθεί μια "πορεία", έχοντας έναν προορισμό, τότε οι εξουσίες, ενώ έχουν εξίσου δυναμικά χαρακτηριστικά, δεν είναι όμοιες μεταξύ τους. Η εκτελεστική εξουσία είναι η εξουσία που κρατάει το "τιμόνι" και έχει την αρμοδιότητα να πατάει το "γκάζι" και να οδηγεί εκεί όπου θέλει το όχημα αυτό. Όμως, όπως συμβαίνει και με τα πραγματικά οχήματα, έτσι και μέσα στο κοινωνικό "όχημα" δεν υπάρχει μόνον το "τιμόνι" και το "γκάζι". Υπάρχει και το "φρένο", που επιβραδύνει ή ακινητοποιεί το όχημα, όταν αυτό κριθεί απαραίτητο ...όπως υπάρχει και το "χειρόφρενο", προκειμένου το όχημα να ακινητοποιηθεί πλήρως και να εκτελέσει κίνηση όπισθεν, εάν οι ανάγκες το επιβάλουν.
Τι σημαίνουν αυτά τα απλοϊκά για τη δική μας φαινομενικά σύνθετη περίπτωση; Το εξής απλό. Η εκτελεστική εξουσία μπορεί να διαθέτει το "τιμόνι" και το "γκάζι", αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι μπορεί να οδηγήσει το "όχημα" εκεί όπου θέλει. Η νομοθετική εξουσία —και άρα η βουλή— είναι αυτή η οποία ελέγχει το "φρένο". Αυτό το "φρένο" υποχρεώνει το όχημα να πάει τελικά εκεί όπου συμφέρει την κοινωνία και όχι εκεί όπου συμφέρει την κυβέρνηση. Η τελική πορεία δηλαδή του οχήματος είναι αποτέλεσμα της δυναμικής μεταξύ "γκαζιού" και "φρένου". Το όχημα μπορεί να πάει μόνον εκεί όπου αυτή η δυναμική του επιτρέπει. Το όχημα θ' ακολουθήσει τη συνισταμένη αυτών των δυνάμεων, που επηρεάζουν την κίνησή του. Τέλος, επειδή υπάρχει πιθανότητα να γίνει λάθος από αυτούς που ελέγχουν τη δυναμική του οχήματος πάνω στην "κίνηση", υπάρχει και το "χειρόφρενο". Το "χειρόφρενο" το ελέγχει η δικαστική εξουσία. Αν αυτή η εξουσία αποφασίσει ότι ένας νόμος —απ' όπου κι αν αυτός προέρχεται— είναι αντισυνταγματικός, το "όχημα" ακινητοποιείται. Αναγκαστικά πηγαίνει "πίσω" μέχρι ν' ακυρώσει το λάθος και ν' αποκτήσει ξανά το δικαίωμα κίνησης.
Η διαφορά μεταξύ των εξουσιών είναι εύκολα αντιληπτή μέσα από το παράδειγμα αυτό. Οι εξουσίες, που έχουν δικαίωμα να επεμβαίνουν στην κίνηση του "οχήματος", είναι η εκτελεστική και η νομοθετική. Είναι εξουσίες δηλαδή που μπορούν να "παράγουν" πολιτική και άρα να λειτουργούν ως συνιστώσες δυνάμεις, που κατευθύνουν το όχημα στην πορεία του. Είναι εξουσίες που ναι μεν λειτουργούν διαφορετικά, αλλά συμμετέχουν σε μια κοινή δυναμική κατάσταση. Παράγουν νόμους, που, όταν υπάρχει συμφωνία μεταξύ τους, "επιταχύνουν" το όχημα και όταν δεν συμβαίνει αυτό το "επιβραδύνουν". Η εκτελεστική εξουσία "ενεργητικά" και η νομοθετική εξουσία "παθητικά" είναι αυτές οι οποίες κατευθύνουν το όχημα.
Αντίθετα με τις εξουσίες αυτές η δικαστική εξουσία δεν έχει δικαίωμα να συμμετέχει στην καθημερινή διαχείριση της "κίνησης". Η εξουσία αυτή λειτουργεί μόνον "ακυρωτικά". Δεν παράγει πολιτική, αλλά μπορεί ν' ακυρώσει μια πολιτική απ' όπου και αν αυτή προέρχεται. Κρίνει τα πάντα με το μέτρο του Συντάγματος και μπορεί ν' ακυρώσει οτιδήποτε αντιβαίνει αυτό το μέτρο. Είτε θεωρεί σφάλμα το υπερβολικό "γκάζι" είτε θεωρεί σφάλμα το επίσης υπερβολικό "φρένο", επεμβαίνει. Επεμβαίνει αυτεπάγγελτα και με βάση τα δικαιώματα που της έχουν δώσει οι "επιβαίνοντες" του "οχήματος" μέσω του Συντάγματος. Ένα Σύνταγμα, το οποίο είναι ο "τίτλος" ιδιοκτησίας του "οχήματος" και εκφράζει τη θέληση του ιδιοκτήτη και βέβαια τον προορισμό του "οχήματος".
Αυτή η τρίτη εξουσία, λειτουργώντας στο όνομα του λαού και του Συντάγματος, έχει τη δύναμη να επέμβει, όταν διαπιστώσει ότι, είτε παραβιάζεται η θέληση του ιδιοκτήτη είτε για τον οποιονδήποτε λόγο, αλλάζει ο προορισμός του "οχήματος". Σε μια τέτοια περίπτωση ακινητοποιεί το όχημα μέχρι να εξαλειφθούν οι συνθήκες που την οδήγησαν στην επέμβαση. Είναι "ενεργητική" εξουσία μόνον στο ακυρωτικό επίπεδο. Σε όλα τα υπόλοιπα είναι παντελώς "παθητική" και τα μέλη της απλά συγκαταλέγονται ανάμεσα στους "επιβαίνοντες", που περιμένουν από τους χειριστές να οδηγήσουν το όχημα με βάση τη δική τους κρίση και γνώση.
Γιατί συμβαίνουν όλα αυτά τα περίπλοκα, εφόσον θεωρητικά όλους τους πολίτες τους συμφέρει να υπάρχει ευκυβερνησία; Οι συντάκτες του Συντάγματος, που δίνει την κυριαρχία στον λαό, είχαν έναν σοβαρό περιορισμό, όταν σχεδίαζαν την κατανομή των εξουσιών. Έπρεπε να δώσουν την εξουσία σε φυσικά πρόσωπα, αλλά έπρεπε ταυτόχρονα αυτή η εξουσία να ελέγχεται, ώστε να μην μπορεί ν' αλλάξει το πολίτευμα. Η εκτελεστική εξουσία είναι η πιο επικίνδυνη, γιατί αυτή μπορεί με την ισχύ της να "παρασυρθεί" και να υπηρετήσει τα ιδιοτελή συμφέροντά της εις βάρος των συμφερόντων του λαού. Είναι εύκολο να "παρασυρθεί" και να υπηρετεί τα συμφέροντα των όποιων "ευεργετών" της εις βάρος του λαού. Είναι μια ολιγομελής ομάδα ανθρώπων, που μπορεί εύκολα να δημιουργήσει μεταξύ των μελών της μια κοινή "πλατφόρμα" συμφερόντων, χρησιμοποιώντας με αθέμιτο τρόπο την εξουσία που διαχειρίζεται. Ο κίνδυνος είναι μεγάλος, γιατί μια τέτοια ολιγομελής ομάδα είναι ευάλωτη τόσο στη διαφθορά όσο και στις εξωτερικές πιέσεις όλων των τύπων.
Για να εξαλειφθεί ο κίνδυνος αυτός, το Σύνταγμα δημιούργησε το "αντίβαρο" εξισορρόπησης. "Απέναντι" από αυτήν την εξουσία στέκεται η νομοθετική εξουσία, που εκφράζεται από τη βουλή. Αυτή η εξουσία μπορεί να "συμπλέει" με την εκτελεστική, αλλά δεν ταυτίζεται μ' αυτήν. Γιατί; Γιατί απλούστατα, ενώ η εκτελεστική εξουσία μπορεί κάτω από "σκοτεινές" συνθήκες να κάνει "υπέρβαση", για να υπηρετήσει κάποια πολύ συγκεκριμένα ιδιωτικά συμφέροντα, η βουλή δεν μπορεί να την ακολουθήσει, γιατί απλούστατα τα συμφέροντα τα οποία αντιπροσωπεύει είναι τόσο πολυποίκιλα, που δεν μπορούν να ταυτιστούν με τα ειδικά συμφέροντα κάποιας μικρής κοινωνικής ομάδας. Η βουλή, με τον τρόπο με τον οποίο είναι ανεπτυγμένη, δεν μπορεί ν' ακολουθήσει στην "υπέρβαση", γιατί απλούστατα μέσα στη βουλή είναι ανεπτυγμένα πλήρως τα εσωτερικά συμφέροντα της κοινωνίας, τα οποία είναι συγκρουόμενα μεταξύ τους. Αυτά τα συμφέροντα είναι κοινά μόνον στο ανώτατο επίπεδο, που είναι το επίπεδο του εθνικού συμφέροντος. Σε όλα τα υπόλοιπα επίπεδα είναι συγκρουόμενα. Αυτή η εσωτερική σύγκρουση συμφερόντων είναι αυτή που δίνει τα συνταγματικά ασφαλή χαρακτηριστικά στη βουλή.
Η βουλή, εξαιτίας αυτών των χαρακτηριστικών, "ακολουθεί" την κυβέρνηση μόνον εκεί όπου μπορούν αυτά τα συγκρουόμενα συμφέροντα ν' ακολουθήσουν τις επιλογές της εκτελεστικής εξουσίας. Αυτή η εσωτερική σύγκρουση της βουλής είναι αυτή η οποία της δίνει εκείνη την "αδράνεια", που δεν επιτρέπει στην κάθε κυβέρνηση να παρασύρει τον λαό εκεί όπου δεν πρέπει. Αυτή η "αδράνεια" δίνει την ευχέρεια και το χρόνο στη δικαστική εξουσία να επέμβει —αν αυτό χρειάζεται—, προκειμένου ν' ακυρώσει έναν επικίνδυνο νόμο της κυβέρνησης. Αυτή η "αδράνεια" είναι το "φρένο" και είναι ίσως το βασικότερο από τα θεμέλια της δημοκρατίας. Γιατί; Γιατί αυτή στην πραγματικότητα εξασφαλίζει το πολίτευμα. Στη βουλή βρίσκει πραγματικό αντίκρισμα η ισχύς εκείνης της μεγάλης μερίδας του λαού, που μπορεί να εκφραστεί μόνον με τη μάζα της. Ο λαός με τη μεγάλη μάζα του μόνον σ' αυτόν τον μηχανισμό εξουσίας έχει απευθείας πρόσβαση και την ανάλογη ισχύ. Μόνον σ' αυτόν τον μηχανισμό εξουσίας έχει τη δυνατότητα να στείλει απευθείας αυτούς τους οποίους νομίζει ότι την εξυπηρετούν καλύτερα. Ο λαός δεν αποφασίζει ούτε για τους υπουργούς ούτε για τους δικαστικούς. Ο λαός αποφασίζει μόνον για τους βουλευτές.
Εδώ βρίσκεται και το λεπτό σημείο. Όταν λέμε ότι η εκτελεστική εξουσία μπορεί να παρασυρθεί, εννοούμε ότι μπορεί, είτε εξαιτίας διαφθοράς είτε εξαιτίας φόβου, να υπηρετήσει τα συμφέροντα των ισχυρών της κοινωνίας εις βάρος των λαϊκών συμφερόντων. Αυτός είναι ο μέγας κίνδυνος, γιατί δεν υπάρχει περίπτωση να γίνει το αντίθετο. Δεν υπάρχει δηλαδή περίπτωση τα λαϊκά συμφέροντα να αδικήσουν τους ισχυρούς. Γιατί; Γιατί απλούστατα οι ισχυροί έχουν πάντα τη δυνατότητα να σταματήσουν όποιον έχει πρόθεση να τους καταστρέψει. Άρα εκ των δεδομένων, όταν μιλάμε για συνταγματική απόκλιση ή εκτροπή, μιλάμε πάντα γι' αυτούς που έχουν συγκρουόμενα συμφέροντα με τους αδύναμους, οι οποίοι είναι η συντριπτική πλειοψηφία του κυρίαρχου λαού. Μιλάμε για τους ισχυρούς, που όμως από τη φύση τους είναι λίγοι. Η βουλή αυτήν την ισχύ της εκτελεστικής εξουσίας και των πλουσίων, που μπορούν να τη διαφθείρουν, τη "φρενάρει" με τη σύνθεσή της. Εκ των δεδομένων οι πολλοί, που δεν είναι ισχυροί, θα ψηφίσουν τα "αντίβαρα", που δεν θα επιτρέπουν στους ισχυρούς να κάνουν ό,τι θέλουν.
Αυτός είναι ο ρόλος της βουλής. Να εκφράζει τα συμφέροντα των πολλών και άρα να δίνει σάρκα και οστά στη θέληση της "μεγάλης" μάζας των πολιτών, οι οποίοι στο προσωπικό επίπεδο δεν είναι ισχυροί και άρα δεν μπορούν να επηρεάζουν με άλλον τρόπο τις καταστάσεις. Εκ των δεδομένων δηλαδή μέσα στη βουλή θα έπρεπε να εκφράζονται καθαρά τα ταξικά συμφέροντα. Θεωρητικά μέσα στη βουλή θα έπρεπε να υπάρχει μια απόλυτη προβολή των κοινωνικών δυνάμεων. Οι "πολλοί" μέσα στην κοινωνία να είναι "πολλοί" και μέσα στη βουλή. Οι "λίγοι" μέσα στην κοινωνία να είναι "λίγοι" και μέσα στη βουλή. Αν για παράδειγμα η ταξική σύνθεση ενός λαού είναι για παράδειγμα 40% εργάτες, 30% αγρότες, 20% αστοί-έμποροι και 10% κεφαλαιοκράτες, τα ίδια ποσοστά θα έπρεπε να υπάρχουν και στη βουλή. Ποσοστά ιδιοτήτων, που θα παρέμεναν σταθερά και ο ρόλος τους θα ήταν να "φιλτράρουν" την εκτελεστική εξουσία με βάση τα συμφέροντα αυτών που αντιπροσώπευαν και βέβαια με ανώτατο στόχο να υπηρετήσουν τα υπέρτατα εθνικά συμφέροντα. Μπαίνοντας οι κοινωνικές τάξεις μέσα στη βουλή, μπαίνει το έθνος μέσα σ' αυτήν. Κατ' αυτόν τον τρόπο παίρνει νόημα το άρθρο 51.2. Oι βoυλευτές αντιπρoσωπεύoυν τo Έθνoς.
Αυτά "λέει" το Σύνταγμα κι αποκαλύπτει έμμεσα την επιθυμητή γι' αυτό σύνθεση της βουλής. Γιατί έμμεσα; Γιατί, ανοίγοντας τον δρόμο στη λαϊκή κυριαρχία, στην πραγματικότητα ανοίγει τον δρόμο στην αντιπροσώπευση των κοινωνικών τάξεων. Θεωρεί κατάχρηση και υπέρβαση από την πλευρά του να πει άμεσα στον καθένα από εμάς τι να ψηφίσει. Θεωρεί κατάχρηση να πει στον εργάτη να ψηφίσει εργάτη ή στον κεφαλαιοκράτη να ψηφίσει κεφαλαιοκράτη. Από τη στιγμή όμως που επιτρέπει στον κάθε πολίτη να ψηφίζει όποιον θέλει, θα είναι αγαθός —αν όχι βλάκας— ο πολίτης ο οποίος δεν θα ψηφίσει τον όμοιό του. Θα είναι βλάκας ο πολίτης, αν δεν ψηφίσει αυτόν που θα βάλει μέσα στη βουλή και άρα στα "φίλτρα" της εξουσίας τα δικά του συμφέροντα. Όταν ο εργάτης αγωνιά για το ασφαλιστικό, καλά να πάθει όταν ψηφίζει και περιμένει να τον σώσει ένας βουλευτής που είναι φαρμακοποιός. Όταν ο αγρότης αγωνιά για τη διάθεση της παραγωγής του, καλά να πάθει όταν ψηφίζει και περιμένει να τον σώσει ένας βουλευτής που είναι δάσκαλος. Μόνον όταν ψηφίζει ομοίους του μπαίνουν τα δικά του "φίλτρα" στη βουλή. Τα "φίλτρα", που, όταν αντιληφθούν κίνδυνο για τα συμφέροντά τους, θα αρνηθούν να ψηφίσουν μια κυβερνητική πρόταση. Θα αρνηθούν να μετατρέψουν με την ψήφο τους μια αυθαίρετη ή ακόμα και "πληρωμένη" κυβερνητική πρόταση σε κρατικό νόμο.
Από παλιότερο άρθρο του Παναγιώτη Τραϊανού με τίτλο:
«300 ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΔΕς ΑΛΩΣΑΝ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΟΥΛΗ»
0 ΣΧΟΛΙΑ:
Δημοσίευση σχολίου